Wat doe je als CVP als je hoort dat de huisregels vrij strikt zijn. Een cliënt vertelt aan jou dat als hij niet in de avond koffie wil drinken in de woonkamer, waarbij vaak een spelletje wordt gedaan, hij op zijn kamer moet blijven, tenzij medewerkers een andere beslissing nemen. Hij mag op dat moment dus niet naar buiten, een rondje in de tuin lopen of naar een andere ruimte toe. De reden daarachter is hem niet bekend.
Daar komt bij dat hij alleen tussen 2 en 4 in de tuin mag zijn, omdat elke afdeling eigen tijden heeft om gebruik te mogen maken van de tuin. Op deze manier kan hij ook nooit met een vriend afspreken buiten.
Je weet uit je kennismaking met deze locatie dat een aantal cliënten een forensische achtergrond heeft.
Antwoord:
In artikel 45 Wet zorg en dwang is vastgelegd dat huisregels zich moeten beperken tot de ordelijke gang van zaken in een accommodatie of voor de veiligheid. De wetgever beschrijft niet wat onder ordelijke gang van zaken en veiligheid wordt verstaan. Op de website dwang in de zorg is te lezen dat het sluiten van de voordeur in de avond een vorm van een huisregel mag zijn en verbod op overlast door muziek. De kernboodschap is wel dat zorgaanbieders terughoudend moeten zijn bij het opstellen van huisregels.
De huisregels moeten bekend worden gemaakt aan de cliënt en zijn vertegenwoordiger na opname (en mondeling worden toegelicht). Daarnaast is het goed om te weten dat huisregels voor cliënten geldende regelingen zijn (artikel 8 lid 1a, Wmcz 2018). Besluiten hierover vallen onder het instemmingsrecht van de cliëntenraad. Soms stemt een cliëntenraad daar mee in, ook als er onvrijwillige zorg in is verwerkt.
In de huisregels mogen geen individuele beperkingen, oftewel onvrijwillige zorg, staan. Daarover moeten individuele afspraken worden gemaakt in het zorgplan van een cliënt. Dit geldt ook als een cliënt zich niet kan houden aan de huisregels, vanwege zijn verstandelijke beperking of psychogeriatrische aandoening, Een cliënt heeft dan blijkbaar ondersteuning nodig om zich aan de huisregels te kunnen houden. Straffen is niet toegestaan (omdat iemand bijvoorbeeld te laat thuis komt). Tevens mag worden afgeweken van de huisregels als een cliënt bijvoorbeeld wel in de avonduren naar buiten wil, of thuiskomt nadat de voordeur al dicht is. Wat kun je dan als CVP nog doen? Je kunt uiteraard een signaal afgeven bij de IGJ, het gaat immers over een situatie die samenhangt met een onvrijwillige opname en die de rechten van cliënten raakt.
Het gegeven dat het om cliënten gaat met een forensische achtergrond betekent niet dat de huisregels veel strenger zijn. In de Wzd zijn specifieke bepalingen opgenomen als het gaat om cliënten voor wie de Minister van Justitie medeverantwoordelijk is. Op grond van artikel 51a kunnen vanuit het oogpunt van veiligheid in de accommodatie extra beperkingen worden opgelegd in de zin van beperkingen in het recht op bewegingsvrijheid in en rond de accommodatie.
In tegenstelling tot de Wet verplichte ggz kun je als cliënt niet een klacht indienen over de huisregels bij de Wzd-klachtencommissie. Dit kan wel bij de klachtenfunctionaris of de klachtencommissie op grond van de Wkkgz.